Амьдрал гэх эх далайн эрэг дээр дөнгөж хүрээд гайхан зогсож буй чамд ирээдүйд энэ далайгаас амсах их хувь бий билээ. Нүдээр үзэж гараар барихаас авахуулаад оюундаа тунгааж сэтгэлдээ хадгалах олон зүйл байгаа гэдэг илэрхий. Энэ бүгдийг тойрч биш туулж байж, шантарч биш шийдэж байж л бид бүгд өөрсдийн потенциалдаа хүртэл өсөн дэвшиж, хувь хүнийхээ үүднээс хөгжин боловсорч, нийгэмдээ өөрсдийн гэсэн байр суурийг олж авна. Их сургуульд орсноор, тэнд сурснаар, сургуулиа төгсөж ажилд орсноор хүмүүс нас биеэнд хүрдэг гэвэл худал хэлсэн болох биз ээ. Өдөр болгон бидний хийдэг зүйлс, бие биендээ хэлэх үг, хоорондоо ярьдаг яриа, тэднээс хүлээж авч буй сэтгэгдэл, бидний өсөн торниж буй орчин, орчинтойгоо харилцаж буй бидний үйлдэл, өчүүхэн төдий ч гэсэн хүлээж буй үүрэг гээд өдөр тутмын хэн ч үл анзаарам зүйлс хүртэл бидний хөгжих үйл явцын нэгэн эд эс болж, хүмүүжих тэрхүү явцыг бүрэлдүүлж өгдөг. Энд би чамайг тэнгэрт тулам мөрөөдөлдөө автан, агуу хайрын түүхэнд итгэсэндээ амьдралын багана болсон энэхүү өдөр тутмын чимхлүүр зүйлсийн үнэ цэнийг ухааралгүй орхих вий гэж санаа зовж байна. Тийм ч учраас эдгээр жижиг ч гэлээ жижигдэхгүй үйлдэл бүрдээ мэдэрч ухаарч яваасай гэсэн хэдэн үгээ доор сийрүүлвэй.

Хүн болсон хойно алдалгүй яахав, гэхдээ алдаанаас юу сурснаа бүү март
Төгс хүн гэж байдаггүй болохоор хүн бүр алдаа гаргадаг. Гэвч бид гаргасан алдаагаа ухамсарлахгүй, ухамсарласан ч гэлээ түүнийгээ огт хэрэггүй мэт үзэж, мартаж орхивол хувь хүн болж хөгжих явц зогсоно. Зарим нэг хүмүүс алдаа гаргасан ч гэлээ өөрөөсөө өө сэв эрэх биш, харин бусдаас буруу хайж, гадны хүчин зүйл мэт ярьдаг. Аливаа тохиолдолд гадны хүчин зүйл байхаас гадна өөрийн ороцоо байж л байдаг. Гадны хүчин зүйлийг хичнээн мэрийгээд ч өөрчлөх боломжгүй нөхцөл байдаг гэдгийг би мэдэх авч, тухай бүрт өөрийн оролцоо хамт явж байдаг гэдгийг бас мэддэг юм. Тиймээс би өөрөө яаж оролцов, миний хэлсэн, ярьсан, хийсэн, бүтээсэн зөв үү гэж өөр өөрөөсөө асууж, үйлдлээ дахин нэг цэгнэж үзвэл зөвхөн гадаад хүчин зүйлээс бус, өөрийн буюу надаас хамаарсан хүчин зүйлээс алдсан байж мэдэх тэр алдааг шүүн илрүүлэх боломжтой болох бий вий. Гэвч ихэнх хүмүүс алдаагаа ухаардаг, гэвч тэр алдаагаа, яагаад алдсанаа мартаж орхидог. Хэрвээ хийсэн алдаагаа, сурсан сургамжаа мартаж орхивол алдаа хийгээгүйтэй адил болох бус уу? Альваа нэг алдаа хийснээ ухамсарлах үед төрөх “арай ч дээ” гэсэн сэтгэгдэл, үүнээс үүдэх зовлон шаналал бүр хүнийг сургамжилж, хүмүүжүүлж өгдөг гэж би боддог. Тиймээс ч энэ бүгдийг хаяж биш, хадгалж явах нь зөв юм болов уу гэж би бодном.

You are not the center of the universe:
Чи бол энэ ертөнц дээрх нэг хүн биш, бусад хүмүүсийн хайрыг хүлээх ганцхан зүрх биш гэдгийг эрх биш мэдэж байгаа байлгүй дээ. Хэрвээ чи үнэхээр үүнийг мэдэж байвал одоо өөр өөрийгөө гаднаасаа харж, бусдын нэгэн адил энгийн нэг хүн гэдгээ зүрхний зүрхэнд хүлээн зөвшөөрч, бусадтай адил байгалийн жамаар цаг нь болохоор эх дэлхийдээ эргэн нэгдэнэ гэдгээ ойлгохыг хичээгээрэй. Чамайг аав чинь, ээж чинь ойр дотны хүн бүр авьяастай, гоц ухаантай, хайр булаам гэсэн үгсээр хайр найргүй бөмбөгдсөн байж болох юм. Мэдээж хүн бүрийн аав ээж, ахан дүүс нь эдгээр үгсийг харамгүй хэрэглэдэг биз, хэрэглэх ч эрхтэй биз. Хэлсэн бүрт хүсэл биелэх биш, хэлсний тоогоор ухаан тэлж авъяас хурцлагдах биш дээ. Харин сайныг билэгдсэн хайрыг даалгүй биеэн тоож, хүн бүрийн анхаарлын төвд орохыг завдах увайгүй бирдийг сэтгэлийн угт савнаас нь гаргах вий. Өөрийг биш өрөөлийг гэсэн сэтгэлээ илүү тэтгэж чадвал энэ бирдийн аюулаас айх юун.

Энд би чамайг бусад хүний нүдээр өөрийгөө хар гэж хэлээгүй шүү, харин гаднаасаа би хэн бэ гэдгийг л мэд гэсэн юм. Хэрвээ би бусдын нэгэн адил гэдгээ үнэхээр ойлгож мэдвэл, бусад хүмүүс ч гэсэн надтай нэгэн адил зовж, нэгэн адил жаргадаг гэдгийг илүү мэдрэнэ. Энэ бол тэдний зовлон жаргалыг ойлгох анхны алхам юм. Бид бусдын зовлонг тэд яаж мэдэрч байгаа шиг тэр түвшинд өөр дээрээ мэдэрч чадахгүй ч гэсэн, бусад хүмүүс ингэж зовж байгаа гэж ойлгож мэдэрнэ гэдэг үнэхээр хүнээс авъяас чадвар шаардсан хэрэг. Хүмүүс юуг сэтгэхүйдээ дээдлэж байна, тэдний ухааныг юу шаналгаж байна, сэтгэлийг юу баясгаж байна гээд олон зүйлийг мэдэсний эцэст л хүний зовлонг ойлгож эхлэж болов уу даа. Бусдын зовлонг өөрийн зовлон мэт ойлгож чадваас тэдний хайр хүндэтгэлийг хэрхэн олж авахыг хэлээд өгөх зам чиний өмнө үүдээ эгнэгт нээх болно.

Эрэх хайх бас хадгалах бол гурван өөр ойлголт:
Хайна гэдэг бол юуг хайж байгаагаа мэдэхгүй л баахан зүйлийг ухаж, энэ болов уу гэсэн зүйлийг олохоор эрэлхийлж байна гэсэн үг харин эрнэ гэдэг бол юуг хайж байгаагаа мэддэг, тэр зүйл тааралдах аваас олж чадна гэж Юукио Мишима нэгэн зохиол дээрээ бичсэн байдаг. Гэмт хэрэг хийсэн хүнийг эрэн сурвалжилж байна гэж хэлдэг гээд бодохоор энд эрэх гэсэн үгийг хэрэглэсэн нь тэр хийсэн хүнийг эрж байгаагаас биш дурын духыг хайж байна гэсэн утгаар ороогүй нь лавтай. Амьдралд хүний төрөлийг олсон бид бүгдээр аз жаргалыг хайж амьдардаг гэж хэлвэл буруудахгүй байх. Юунаас аз жаргал авч болохоо гадарласан зарим хүмүүс тэр зүйлээ амьдралаас эрдэг хайдаг биз. Хайх нэг хэрэг, эрэх нэг хэрэг. Тэгвэл хайлаа гадарлалаа, түүнийг эрлээ, эрлийн үзүүрт оллоо гэхэд үүнийгээ хадгалах бол тусдаа ойлголт юм шүү. Магадгүй чамайг аз жаргалтай болгодог тэр зүйлийг чи өөрөө оллоо гэхэд үүнийгээ өөртөө хадгалж, хамтдаа байх нь үүнийг анх эрж хайснаас илүү тэсвэр тэвчээр, оюун ухаан зарцуулах шаардлагатай ч байж болно.

Эцэст хэлэхэд би гэж хүн өөрөө амьдралын их далайг нэвт шувт туулж, дал дээр гарч далантай таягаа тулсан биш, гэхдээ л чамайг бодвол олон оймс элээж, дэлхийн дайдад арай илүү ойртож үзсэн гэдгээрээ хэлж байгаа юм шүү. Аль хэрэгтэй гэсэн зөвлөгөөгөө авч, аль хэрэггүйг хаяхыг дүүгийн оюун билэг мэдэг. Хэдэн зууны тэртээ “амьдрал бол оюунаар сэтгэж, ухаанаар амьдардаг хүнд ‘хошиг шог’ , зүрхээр мэдэрч сэтгэлээр өвддөг хүнд бол ‘эмгэнэл’ байдаг” гэж Horace Walpole хэлсэн байдаг. Амьдралаа алиных нь найрлагаар илүү хандлахыг хүн өөрөө л мэдэх хэрэг болов уу. Амьдрал гэсэн далайд өөрийн хөлөг онгоцоо зөв чиглүүлэн залах чиний мэргэн ухаанд би итгэж байна！
Ирээдүйн амьдралд чинь аз жаргал сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөе！