Баяр цэнгэл гэдэг тухайн үндэстэн угсаатны соёл, зан заншил, туулж өнгөрүүлсэн түүх, сэтгэлгээ, эдийн засгийн хэрэглээ, бэл бэнчин, гоо зүйн мэдрэмж зэрэг олон зүйлийг тольдон харуулдаг зүйл. Баяр цэнгэл анх яаж үүссэн тэр хэвээрээ байдаггүй, байнга өөрчлөгдөн хөгжиж байдаг ч баяр ёслолын утга учир, үзэл санаа хамгийн чухал байх ёстой.

Дэлхийд хамгийн их баяр тэмдэглэдэг 2 ард түмнийг харьцуулж үзэх үү?

ЕВРЕЙ

1. Рош Хашанах – Еврейн тооллын шинэ жилийн баяр. 3 төрлийн баярыг 20 хоног тэмдэглэдэг. Баяр ёслолоор хоол унднаас жимс, алим, зөгийн бал, талх төдийхөн цөөхөн бэлтгэж бие биенийгээ уучилж, уучлал гуйж, Ариун судраа ахмадууд нь үр хүүхдүүддээ зааж сургадаг баяр.

• Ём киппур – Бие биенээсээ уучлал гуйх өдөр. 10 дахь хоногт
• Шуккот – Дурсгалын баяр. Еврейн их нүүдлийг дурсаж тэмдэглэдэг.
• Шимчат Тора – Еврейн Тора судрын утга учрыг ахмад үе нь залуу үедээ хэлж, сургааль хэлдэг баяр. 7 хоног тэмдэглэдэг.

2. Пессах буюу Дээгүүр өнгөрөх баяр. Израйльчууд гэр бүлээрээ цуглан гэрээсээ исгэх хөрөнгийг зайлуулан, исээгүй талх барин, хурганы мах, сүрэл, өндөг, халуун ногоо зэрэг 6 төрлийн хоолыг иддэг. Еврейчүүд Египетээс чөлөөлөгдөн 3 хоног зовж явсан түүхийг дурсан ярьж тэдний замдаа идсэн энэ зүйлүүдийг энэ баяраараа иддэг.
3. ХАНУКА баярыг 8 өдөр тэмдэглэдэг. Баярын үеэр лааг баруунаас нь зүүн тийш асаадаг. Эхний өдөр 1 лаа, 2 дахь өдөр 2 лаа асааж үргэлжлүүлдэг. Түүхэн буурал, хөгжлөө дурсдаг. Ханукагийн лаа асаж байх хугацаанд эмэгтэйчүүд ажил хөдөлмөр хийдэггүй, бэлгийн харилцаанд ордоггүй.
4. Еврейн шашинд эрэгтэй хүүхдийг 13 насанд “Bar Mitzvah” хэмээн нэрлэгдэх насанд хүрэгсдийн баярыг хийдэг. Эмэгтэй хүүхдийн “Bat Mitzvah” ёслолыг 12 насанд нь үйлддэг.
5. Израильд Ту би-шват гэж нэрлэдэг энэ өдөр мод тарих уламжлал үүссэн. Одоо дэлхийн 33 улс мод тарих үндэсний өдөртэй. Монгол улс 2010 онд Мод тарих Үндэсний өдөртэй болсон.

Израиль улс: Хүн ам нь 8.000.000 орчим, Газар нутаг 20.777км2, ДНБ 257,621 млрд доллар

МОНГОЛ

1. Шинэ жил: Дундаж орлоготой Монгол хүн 3-4 шинэ жилийн баярт ордог. Байгууллагын, найз нөхдийн, хамтран ажилладаг байгууллагуудын гээд шинэ жилийн баяр хэсэж хэсэж гэр бүлээрээ 31-ний өдөр баяр тэмдэглэдэг. Энэ бүхний зардал маш өндөр.
2. Цагаан сар: Монголчууд бидний хамгийн өндөр өртөгтэй баяр. Дундаж орлоготой 5 ам бүлтэй нэг айлын 4 сарын зардал, хүнсний хэрэглээгээ сар шинэ хуучиртал буюу 8 хоногт дуусгадаг баяр.
3. Мартын 8, Валентин, Хонхны баяр, Цэргийн баяр болон бусад мэргэжлийн баяраар жилд дунджаар 2 – 3 сая ширхэг сарнай болон бусад цэцэг 6 улсаас импортлогддог. Бид дунджаар 7 хоног хадгалагдах зүйлд 1,5 тэрбум ₮-ийг зарцуулж гадагшаа мөнгөө урсгадаг. Цэцэг авах сайхан мэдрэмж боловч Монгол хөрсөнд ургасан цэцэгс байвал бүр сайхан. Чихмэл тоглоом, дарс, амттан, гоёлын хувцасыг тооцсонгүй.
4. Наадам: Айл бүр хонины шинэ шөл ууж дотоодын үйлдвэрлэлээ дэмжих боломж. 3-4 хоног хийсгэх төрийн далбаагаа хог болгодог. Монгол улс төрийн далбаагаа мандуулах өдөртэй ч төрийн далбаагаа хамгаалах, стандартыг нь сахиулах, онцгойлон дээдлэх хуульгүй. Даавуу, утас зүү, машинтай дурын хүн төрийн далбаа оёх эрхгүй байх ёстой. Төрийн далбаагаа буруу байрлуулсан, бохирдуулсан, гутаан доромжилсон бол хариуцлага хүлээлгэх ёс зүй бидэнд хэрэгтэй.

Баяр цэнгэл бол хүмүүжил, амьдрах хэв маяг, нийгмийн болон үндэстний хамгийн чухал дархлаа болсон үнэт зүйлүүдийн амьдрах орон зай болдог. Баяр ёслол их, цөөн байх нь чухал биш түүнийг яаж тэмдэглэж байгаад асуудал байгаам.

        Нэг хэсэгтээ гоёлын даашинзтай танихын аргагүй үзэсгэлэнтэй охид, бүсгүйчүүд, залуус тансаг ширээний зураг зөндөө гарч байгаад дараа нь булга минж, торго дурдан хос дээлтэй хүүхэд багачууд, гэр бүлийн баярын зурагнуудаар солигдоно. Төд удалгүй гал улаан сарнай, хайр дурлалаар бялхсан хосууд зурагаа уралдан нүүрний номондоо оруулна. Дараа нь эмэгтэйчүүд авсан бэлэгээ гайхуулж, эрэгтэйчүүд цэрэгт байсан гэж бүлтэрснээр Монголчуудын хамагаа барсан баярын улирал түр завсарлана. БИД ЖУУД НАР ШИГ БАЯРАА ТЭМДЭГЛЭДЭГ БОЛ Ч коммунизмыг байгуулчихсан.

Түүх гэхээр л Монголчууд бид “Уг түүхээ мэдэхгүй хүн Ойд төөрсөн сармагчин лугаа адил” гэж автоматаар хариулдаг. Үүнийг орчин үеийн хэлбэрт оруулаад ОЙ гэдгийг ОЙН БАЯР болговол бид цаг хугацааны 0-тэй болон 5-тай ОЙН БАЯРУУДАД төөрчихлөө. Сумын ой чухал уу? Байгууллагын ой чухал уу? Аймгийн ой чухал уу? Улсын ой чухал уу? Улсын хэмжээнд 11 сарын 26 чухал уу? 12 сарын 10 чухал уу? 12 сарын 29 чухал уу? 7 сарын 11 нь чухал уу? Үүнээс болоод нам дагаж ойн баярын ач холбогдол өөрчлөгдөж байна.

“Хөдөөний энэ олон замын алингаар нь явах вэ?” гэдэг шиг “Энэ олон ойн баярын хамгийн чухал нь аль нь вэ?”, “Бидэнд ямар нь хамгийн чухал баяр вэ?” гэдгийг чухалчлах хэрэгтэй.