“Shoe Dog” гэдэг нь амьдралаа гутланд зориулсан хүнийг хэлдэг (номын монгол орчуулга нь мѳн Shoe Dog нэртэй хэвлэгдсэн байсан).

1962 он. Стэнфордын MBA тѳгсѳѳд Орегон муждаа аав ээж дээрээ эргэн ирсэн 24 настай залуу ирээдүйд юу хийхээ сайн мэдэхгүй ч, нэг “галзуу санаа” бодсон байв. Тэр харахад тийм ч онцгой нэгэн биш, ааш зан интроверт, найз охинтой ч байж үзээгүй. Уул нь бичих дуртай, зохиолч эсвэл сэтгүүлч болохыг хааяа мѳрѳѳддѳг ч бодитоор биелэхэд хэцүү зүйл байв. Мѳн их сургуулийнхаа гүйлтийн багт байсан, агуу тамирчин болохыг хүсдэг боловч тийм их авъяастай байсангүй. Нэг ѳглѳѳ нар мандахаас ѳмнѳ харанхуйд гүйх зуураа амьдралд яг юу хүсч байгаа талаараа эргэцүүлнэ. Ямар ч байсан “бүү зогс” гэж дотроо бодно, галзуу санаагаа хэрэгжүүлж үзэхээр шийднэ.

Фил Найтын “галзууу санаа”-ны үр дүн нь Nike компани, ѳнѳѳдѳр дэлхийд хамгийн сайн танигдсан брэндүүдийн нэг юм. Харин 1962 онд дэлхий их ѳѳр байв. Хүмүүс арьсан гутал л ѳмсѳнѳ. Чѳлѳѳт цагаараа гүйнэ, спорт хийнэ гэсэн ойлголт үгүй. Ихэнх хүн аль нэг байгууллагад “9-ѳѳс 5-ийн ажил” хийнэ, ѳѳрѳѳ шинээр компани байгуулах нь ховор. Олон улс дамнасан бизнес хийх байтугай зүгээр аялаад явдаг хүн ч цѳѳхѳн байв.

Nike-ийн үндэслэгч эхлээд хуучин машинаа 1500 доллараар зарна, ааваасаа мѳнгѳ нэмэж зээлээд ганц чемодантай дэлхийгээр аялахаар шийднэ. Японд очихдоо Оницүка (Asics) компанитай уулзаж Америк дахь дистрибьютер нь болж, машины багажнаас пүүзээ зарж эхэлнэ. Олимпийн багийн дасгалжуулагч багштйгаа хамтраад компаниа байгуулна, борлуулалт жил бүр нугарч эрэлт хэрэгцээ их байна. Дараа нь ѳѳрийн пүүзийг үйлдвэрлэж Nike брэндийг үүсгэнэ. Ингэхдээ ердѳѳ $36 доллар тѳлж алдарт swoosh (Nike лого) тѳрдѳг. Nike компани пүүзний технологи, үйлдвэрлэлд ч хувьсгал хийнэ. Хэрэглэгчдэд зѳвхѳн хувцас, эд бараа бус концепц зарж хүмүүсийн амьдралын хэв маяг, маркетингийн философийг ч орвонгоор нь эргүүлнэ (одоо дэлхийн ихэнх улсад ѳдѳр тутамдаа пүүз ѳмсѳх, эсвэл гадаа спорт хийх нь “галзуу санаа” байхаа больсон). Үүнээс цаашхи нь одоо нэгэнт хүн бүрийн мэддэг түүх болон үлджээ. Майкл Жордан Фил Найтын пүүзтэй агаарт ниснэ, Тайгр Вүүдс Nike хослолтой домог болно, Майкл Жонсон алтан Nike-тай Олимпийн рекордуудаа эвдэнэ. Коби Брайнт ч бас, Серена Виллиамс ч бас, Кристиано Роналдо ч бас, гэх мэт гэх мэт… Фил Найт ѳѳрѳѳ дэлхийн топ тэрбумтнуудын нэг болно, одоо тэтгэвэртээ гарсан ч Орегон муждаа Nike-ийн кампус дундуур хааяа алхах дуртай.

Мэдээж ийм хялбар байгаагүйг Shoe Dog номонд ѳгүүлнэ. Номонд 1980 онд Nike компани IPO хийх хүртэлх түүхийг ѳгүүлэх бѳгѳѳд амжилтын ард зовлон бэрхшээл дүүрэн байсныг уншиж болно. 1960-аад онд 27 шинэ бизнесийн 26 нь дампуурдаг байсан тул гэрийнхэн нь хүртэл анх дэмжихгүй байв. Японд очоод Оницүкатай анхны уулзалт дээрээ л замдаа тѳѳрѳѳд хоцорчихно. Бизнес нь жижиг эхний үед Фил Найт давхар аудитор эсвэл багшийн ажил хийнэ. Банкууд ч тэр, санхүүжилт татах бусад боломж ч тэр тухайн үед нэлээд ѳѳр байсан тул ѳр зээлийн асуудлуудтай ѳдѳр тутам тулгарна. Хууль шүүх дээр ч дуудагдана-- нэг бол гадаадын хамтрагч нь гомдол мэдүүлнэ, эсвэл дотоодын ѳрсѳлдѳгч нар нь лобби хийнэ. 1960-70-аад онд үйлдвэрлэл, олон улсын тээвэр ч ѳѳр байсан тул чанарын асуудлууд, түгээлтийн асуудлууд ч тогтмол. Тэгээд боловсон хүчин, татварын асуудлууд гээд ар араасаа дандаа л проблем. Йенийн ханшийн савлагаа хүртэл сорилт болно. Гэртээ байх цаггүй хонон ѳнжин ажиллана. Бизнесээ дампууруулчихъя гэхээр ѳѳрѳѳ моргежийн зээлтэй, хүүхдүүд нь жижиг, ухрах сонголтгүй. Номонд компаниас гадна эхнэртэйгээ хэрхэн танилцсан, аав ээж, хүүхдүүдтэйгээ ямар харилцаатай гээд хувийн амьдралаа ч бичсэн нь сонирхолтой. Мѳн тэрээр Nike-г мэдээж ганцаараа босгоогүй, хамтрагч нарынхаа талаар ѳгүүлдэг. Зарим нь эцэг эхээсээ мѳнгѳ зээлээд компанийг нь хамтдаа босголцоно, зарим нь ѳрсѳлдѳгч рүү нь яваад ѳгнѳ. Nike ѳдгѳѳ хамгийн айхтар брэндингтэй компани боловч, үндэслэгч нь ѳѳрѳѳ маркетингд итгэдэггүй байсан нь анхаарал татна. Тэрээр "чанар нь пүүзээ зарна" гэдэгт итгэн элдэв сайжруулалт, шинэ туршилтуудыг байнга хийж үзээд, амжилтгүй тохиолдолд пүүзээ эргэн татчихдаг байв. Оюутан байхдаа топ ч биш, муу ч биш гэхдээ боломжийн гүйлтийн тамирчин байсан тул дасгалжуулагч нь Фил Найтын үзүүлэлт сайжрах нь уу гээд пүүзэн дээр нь ѳѳрчлѳлт хийж байнга туршдаг байсан нь хожим нь Nike-д ингэж нѳлѳѳлсѳн байна (топ тамирчид дээр турших нь эрсдэлтэй, муу тамирчин дээр нэмэргүй гээд дандаа түүн дээр туршдаг байж).

Nike компанийн талаарх скандал, шүүмжлэлүүдэд тэрээр номын тѳгсгѳлд тайлбарлана. Мѳн брэндийн нүүр царай болсон спортын домогт одуудынхаа талаар ч ярина. Хамтрагч, менторуудынхаа талаар ч бас. Тэгээд азын талаар бичдэг. 24 настай дэлхийгээр аялж явахдаа Nike сүм дээр очсон, Jordan голыг үзсэн, Kobe хотыг зорьсон, Tiger пүүзний дистрибьютер болсон нь санамсаргүй хэрэг үү, аз уу гэж гайхсан нь сонирхолтой.

Ѳѳрѳѳ ч анхнаасаа ня-бо мэргэжилтэй тоо, зүй тогтолд дуртай хүн болоод тэр үү, Nike компанийн бүх офисын утасны дугаар 6453 (дээр үеийн утасны товчлуур дээр nike үсэг)-аар тѳгсдѳг байна. Үр дүнгийн гол ялгаа нь аз байх тохиолдол цѳѳнгүй байдаг ч, аз хичээсэн хүнд илүү ирдгийг тэрээр хэлээд, ямар ч галзуу санаа байсан “бүү зогс” гэж зѳвлѳсѳн байна. Фил Найт одоо 84 настай бѳгѳѳд номоо 2016 онд бичжээ. Түүний дараагийн “Галзуу санаа” нь “бичих” гээд номоо дуусгадаг. Фил Найт 1962 онд галзуу санаагаа хэрэгжүүлэхээр чемоданаа бариад гарснаас хойш 50 жил ѳнгѳрч, 2022 онд Nike 50 нас хүрч буй.